سابقه کشت درخت خرما(نخل) در دنیا به بیش از 5000 سال پیش رسیده و کاشت آن در ایران از بدو تاریخ و تشکیل سلسله هخامنشی معمول بوده است. تکثیر این درخت بوسیله هسته خرما یا بوسیله جابجا کردن پاجوشها (جوانه های خرما) صورت می گیرد.
بهترین وسیله تکثیر خرما همان جابجا کردن درخت کوچکی است که اطراف درخت نخل مادر تولید می شود. بهترین فصل تکثیر، تابستان و ماه‌های تیر و مرداد است. طریقه باروری این درخت بدین‌صورت است که به ازاء هر 95 اصله درخت ماده ، 15 اصله پایه نر در نظر گرفته می‌شود و خوشه‌ها را از درخت نر درمی‌آورند و درختان ماده را باور می‌کنند که در اصطلاح محلی به این عمل ایوار می‌گویند. درخت خرما دارای انواع مختلف می‌باشد و بعضی معتقدند به 400 نوع می‌رسد.
معمولاً اولین درختی که به ثمر می نشیند و رطب و خرما می دهد آل مهتری و آخرین هلیلی می باشد. از انواع دیگر نخل میتوان به مضافتی، خنیزی، مرداسنگ، هلو(halow)، سلانی، کریته(karita)، شاهانی، شکری و … اشاره کرد. مراحل مختلف رشد میوه نخل بدین صورت است که ابتدا به صورت سفید و مانند پنیر است که به آن کور (Kuvr) می‌گویند و بعد به ترتیب پنگرك(Pengerak)، کنگ(kong)، رطب(retab) و بالاخره خرما در می آید. خرمایی که به حد رشد نرسیده منگ (meng) و خرمای خشک را سلنگ(saleng) ، هسته آن را استک (estak) و سرپوش آنرا پیزگ (pizg) می گویند.
چگونه نهال خرما بکاریم؟ / چگونه نهال خرما پرورش بدهیم؟
خواص درخت خرما فقط به میوه آن ختم نمی شود و برگ وشاخه هایش را هم شامل می شود که از آن برای تهیه زیر انداز و انواع بافتنی ها استفاده می کنند. علاوه بر آن از هسته خرما هم بعد از آرد کردن آن، نان می پزند و یا با بو دادن آن قهوه می سازند که بوی بسیار مطبوعی هم دارد.
حالا که با خواص درخت خرما تا حدودی آشنا شدید بعید می دانم که در فکر کاشت نهال خرما نباشید. نهال خرما هم مانند سایر درختان به مراقبت و توجه نیاز دارد تا ثمره دهی مطلوبی داشته باشد. بنابراین باید با اصول کاشت و نگهداری نهال خرما تا مرحله ای که آماده برداشت شود باید آشنا باشید.
برای کاشت نهال خرما ابتدا لازم است هسته آن را از خرما جدا کنید و داخل آب سرد قرار دهید. لازم است هسته ها به مدت یک هفته الی ده روز درون آب باشند. برای این کار باید هر روز آب ان را تعویض کنید تا همواره مرطوب باقی بماند. سپس هسته ها را به آرامی لای پارچه ای خیس بگذارید و پارچه را داخل یک نایلون قرار داده و در آن را گره بزنید و در جای گرمی قرار دهید. طی این چند روز رطوبت پارچه را مدام کنترل کنید تا خشک نشده باشد. زمانی که ریشه سفید رنگی را مشاهده کردید که از خرما خارج شده است هسته را داخل یک گلدان یا باغچه مناسب انتقال دهید. البته این پایان کار نیست زیرا نهال خرما به مراقبت هایی مثل ابیاری به میزان مناسب، کود و خاک مناسب، هرس کردن و …. نیاز دارد.
بهترین روش کاشت نهال خرما پاجوش است. کاشت به وسیله هسته خرما هزینه بر است زیرا درخت خرما که درختی دوپایه است پیش از گل دادن، نر و ماده بودنش قابل تشخیص نیست و تعداد زیادی درخت های نر بدون استفاده باقی می مانند زیرا تعداد درخت نر لازم بسیار کمتر از ماده است. به همین دلیل روش پاجوش به وجود آمد. پاجوش حاصل رویش جوانه روی ساقه یا ریشه است که از نوع ریشه آن برای کاشت نهال استفاده می کنند. این پاجوش ها بعد از سه سالگی برای این کار انتخاب می شوند.
پاجوش خوب ویژگی هایی دارد که به چند مورد از آنها اشاره می کنیم:
•    پاجوش باید ریشه دار باشد.
•    وزن پاجوش خوب بین ۱۰ تا ۲۵ کیلوگرم است.
•    پاجوش نباید به هیچ آفت و بیماری ها آلوده شده باشد.
•    پاجوش حتما باید جوان و در وضعیت رشد سریع باشد.
•    محل قطع پاجوش باید صاف و بدون هیچ گونه ترکی باشد.
•    پایه مادری باید سالم و زنده و شاداب باشد.